Σε αυτό το πρόστυπο ανάγλυφο (που εξέχει λίγο) από τη Χαλκηδόνα υπάρχει μια πολυπρόσωπη σύνθεση από την οποία διακρίνονται πέντε μορφές. Στο κέντρο δεσπόζει μία γυναικεία μορφή, η οποία κάθεται σε θρόνο. Είναι γυρισμένη προς τα αριστερά και έχει τεντωμένα εμπρός τα δυο της χέρια, τα οποία κρατά μία όρθια γυναίκα. Ακριβώς πίσω από το θρόνο, μία άλλη γυναίκα κρατά με το δεξί της χέρι το κεφάλι της καθιστής γυναίκας και με το αριστερό τον ώμο της. Δύο μικρότερες γυναικείες μορφές πλαισιώνουν την κεντρική τριάδα. Αυτή στα δεξιά φαίνεται να θρηνεί τραβώντας τα μαλλιά της. Όλες έχουν μακριά μαλλιά και φορούν πέπλο.
0 τρόπος με τον οποίο έχουν απεικονιστεί οι τρεις κεντρικές μορφές θυμίζει παράσταση τοκετού. Οι δυο όρθιες γυναίκες βοηθούν την καθιστή γυναίκα να γεννήσει. Ο θρήνος της ακριανής μορφής μάλλον δηλώνει ότι η επίτοκος πέθανε πάνω στη γέννα, και το ανάγλυφο αυτό τοποθετήθηκε στον τάφο της νεκρής. Δεν αποκλείεται, μάλιστα, η επιγραφή που διατηρήθηκε στο ανώτερο τμήμα του ανάγλυφου ([ ] ικο[ ] εμε [ ] κατέθηκεν) να δήλωνε και το όνομα της άτυχης γυναίκας.
Το συγκεκριμένο ανάγλυφο είναι προϊόν ανατολικο-ιωνικού εργαστηρίου του γ' τέταρτου του 6ου αιώνα π.χ.
Πληροφορίες για τον τρόπο με τον οποίο γεννούσαν οι γυναίκες στην αρχαιότητα λαμβάνουμε και από μια ερυθρόμορφη πυξίδα του 4ου αιώνα π.Χ. στην οποία έχει απεικονιστεί, στη μία πλευρά, η Λητώ. καθιστή σε μία καρέκλα, να ετοιμάζεται να γεννήσει τον Απόλλωνα και την Άρτεμη (αριστερά), και στην άλλη η Αφροδίτη να γεννά τον Έρωτα.
Η παρουσία της καρέκλας παραπέμπει στον λεγόμενο «μαιευτικό δίφρο», ο οποίος μας είναι γνωστός από τις γραπτές πηγές. Σε αυτόν τοποθετούνταν οι γυναίκες σε κατακόρυφη στάση για να γεννήσουν με τη βοήθεια της μαίας. Ο γιατρός παρενέβαινε μόνον όταν ο τοκετός δεν ήταν φυσιολογικός. Τον «μαιευτικό δίφρο» περιγράφει ο Σωρανός, γιατρός του 1ου αιώνα μ.Χ. Μας πληροφορεί ότι στο κέντρο του δίφρου πρέπει να υπάρχει άνοιγμα σε σχήμα μισοφέγγαρου. Το πλάτος να είναι αρκετό ώστε να χωρούν ακόμη και οι πιο μεγαλόσωμες. Τα πόδια της επιτόκου πρέπει να ακουμπούν σε υποπόδιο. Τα πλάγια του δίφρου πρέπει να καλύπτονται με σανίδες για να πιάνεται η γυναίκα στις εξωθήσεις, ενώ πρέπει να έχει και πλάτη, ώστε να βρίσκει αντίσταση σε αυτήν όταν την τραβάει από πίσω η βοηθός τη στιγμή της εξώθησης.
| ΕΥΡΥΦΩΝ |
Διαπρεπής Έλλην ιατρός της αρχαιότητας που άκμασε κατά τα χρόνια του Ιπποκράτη στην Κνίδο. Ο Ευρυφών ήταν μεγαλύτερος στην ηλικία από τον Ιπποκράτη, αλλά συνδεόταν μαζί του με στενή φιλία και συνεργασία, παρά τη γνωστή αντίθεση μεταξύ των σχολών Κω και Κνίδου. Αναφέρεται ότι μαζί με τον Ιπποκράτη ενοσήλευσαν και εθεράπευσαν τον βασιλιά της Μακεδονίας Περδίκκαν Β' (452-414 π.Χ.). Άριστος ιατρός ο Ευρυφών, υπήρξε από τους πρώτους ανατόμους ζώων, μνημονευόμενος από τον Ρούφο τον Εφέσιο, Καίλιο Αυρηλιανό, Γαληνό και άλλους.
Συγγραφέας πολλών ιατρικών έργων που δυστυχώς εχάθηκαν, αλλά εσώθηκαν εντός των έργων μεταγενέστερων Ελλήνων ιατρών, οι γνώμες του αφορούν στην μαιευτική και γυναικολογία. Χρησιμοποιούσε δε ο Ευρυφών από τότε τον μαιευτικό δίφρο, το ειδικό κάθισμα δηλαδή, πάνω στο οποίο ελάμβανε χώρα ο τοκετός.
Μαιευτικός δίφρος.
Ένα ιδιαίτερο σχόλιο πρέπει να γίνει για τον μαιευτικό δίφρο, τον οποίο αναφέρουν οι αρχαίοι γιατροί συγγραφείς για την διευκόλυνση του τοκετού. Τον δίφρο περιγράφει ο Ιπποκράτης και μεταγενέστερα ο Σωρανός, ήταν όμως κατά πολύ αρχαιότερος. Όπως γράφει ο Ιπποκράτης πρώτος τον είχε μεταχειρισθεί ο Ευρυφών ο Κνίδιος. Οδίφρος ως σελλί ή σκαμνί της γέννας διατηρήθηκε επί σειρά αιώνων και το περιέγραψαν περιηγητές τον 18ο και 19ο αιώνα. Λαογράφοι από την Κρήτη, την Κύπρο και αλλού αναφέρονται στην χρήση του και κατά τον 20ο αιώνα από τις μαμές, οι οποίες συχνά τον κουβαλούσαν μαζί τους όταν πήγαιναν να ξεγεννήσουν κάποια γυναίκα. Σκαμνί της γέννας υπάρχει τόσο στο λαογραφικό μουσείο της Χίου όσο και στο Μουσείο Μπενάκη στην Αθήνα.
Η λαϊκή ιατρική και οι εμπειρικές μαμές, αν και αγνοούσαν τα έργα του Ιπποκράτη και του Σωρανού χρησιμοποιούσαν όπως έχουν καταγράψει οι λαογράφοι και οι μελετητές της λαϊκής ιατρικής, τις μεθόδους που εκείνοι περιέγραψαν στα βιβλία τους, όπως τις διάφορες σείσεις σε περιπτώσεις δυστοκίας.
ΠΗΓΕΣ
Αλεξάνδρα Χρ. Oικονομοπούλου
Ιατρός
Υποψήφια Διδάκτωρ Ιστορίας της Ιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών
Υπεύθυνη Μουσείου Ελληνικής Λαϊκής Ιατρικής
Ιατρός
Υποψήφια Διδάκτωρ Ιστορίας της Ιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών
Υπεύθυνη Μουσείου Ελληνικής Λαϊκής Ιατρικής
ένθετο ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ "Αρχαιολογικό Μουσείο Κων/πόλεως"
ΦΩΤΟ
(από πάνω προς τα κάτω)
1.σκηνή τοκετού επιτύμβιο ανάγλυφο 550-525 π.Χ. Μουσείο Κων/πολης.
2. & 3. Ερυθρόμορφη πυξίδα, περ. 370 π.Χ., Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών.
bilsot
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου